پیش از هر چیز ، ذکر این موضوع حائز اهمیت می باشد که دوربین معمولا بر خلاف دوربینهای تفنگ که از بزرگنمایی متغیر و ثابت بهره تفنگ وسیله ای که تنها برای بزرگنمایی هدف مورد استفاده واقع شود می گیرند، دورربینهای دوچشمی با کیفیت از بزرگنمایی ثابت و سیستم نیست. بلکه ابزاری است برای یافتن صحیح و به موقع هدف اعم از فوکوس مرکزی (Central Focusing) استفاده می کنند. ثابت و متحرک با امکان تمرکز روی آن.
دوربینهای تفنگ ممکن است از نظر بزرگنمایی به دوصورت زمانیکه در کوهستان از یک دوربین دوچشمی استفاده می نمایید ، اغلب ثابت (Fixed Power) و بزرگنمایی متغیر (Variable Power) باشند. از یک بزرگنمایی ثابت مانند 8X ، 7X و یا 10X بهره می گیرید و اگر به طور مثال دوربین 6x42 یک دوربین با بزرگنمایی ۶ و قطر لنز شیئی کیفیت دوربینتان از لحاظ لنز و منشور بالا باشد ، تقریبا نیازتان را در هر ۴۲ میلیمتر می باشد. دوربینی مانند 3
- 12x56 دوربینی با بزرگنمایی شرایطی حتی در هوای نیمه تاریک و غبار آلود برآورده می کنید. متغیر از ۳ الی ۱۲ و قطر لنز شیئی ۵۶ میلیمتر می باشد.
عامل بزرگنمایی یا نسبت بزرگنمایی
در دوربینهای تفنگ
همانگونه که می دانیم ، عامل بزرگنمایی یا زوم دوربین از تقسیم بزرگنمایی حداکثر دوربین به بزرگنمایی حداقل آن به دست می آید. به طور مثال عامل بزرگنمایی دوربین 2
. 5 -
10X عدد ۴ است یا زوم دوربین 3 - 9X40 عدد 3 می باشد. تنوع در بزرگنمایی های مختلف در یک دوربین و ایجاد محدوده بالا در آن همواره مورد توجه سازندگان دوربینهای تفنگ بوده است. ولی این امر به علت وجود شبکه در داخل دوربینهای تفنگ دارای محدودیتهای خاصی می باشد و لازم است در طراحی و ساخت آن به نکات دقیق و فنی بسیاری توجه نمود. به دلیل همین محدودیتهاست که اغلب تولید کننده های خرید دوربین تفنگ ، از بزرگنمایی های متغیر مشابه به هم استفاده می کنند . مثلا بزرگنمایی
3 - 12X در اغلب دوربینهای ساخت کارخانجات اروپایی دیده می شود. تا چندی پیش دوربینهای سیستم آمریکایی از عامل بزرگنمایی ۳ استفاده می کردند که این امر هنوز هم رایج است. دوربین تفنگ متداول 3 - 9X یکی از دوربینهای پرطرفدار این دسته می باشد. دوربینهای اروپایی با دارا بودن تیوب اصلی ۳۰ میلیمتری ، از عامل بزرگنمایی ۴ بهره می گرفتند و دارای تفاوتهای اساسی در ساختار با دوربینهای سیستم آمریکایی بودند. عامل بزرگنمایی در دوربینهای با تیوب ۳۰ میلیمتر با توجه به میزان گردش وارون کننده دوربین (Erector) ، افزایش پیدا می کند. (Erector درحقیقت همان لوله داخلی دوربین است که با استفاده از دو سری لنز ، تصویر وارونه شده را تصحیح می کند و شبکه دوربین را نیز در بر می گیرد)
مطلب اصلی و مهم آنست که شبکه دوربینهای اروپایی در قسمت شیئی یا FFP قرار گرفته و اندازه شبکه همزمان با افزایش بزرگنمایی تغییر می کند. این امر دارای محاسن ویژه ای است. اول اینکه چون نسبت اندازه و فواصل خطوط شبکه به اندازه هدف مورد نظر ثابت می ماند ، می توان از شبکه به راحتی برای تخمین مسافت استفاده نمود. همچنین اگر شبکه دارای تنوع در خطوط باشد و یا دارای خطوط یا نقاط بالستیکی باشد، می توان از این خطوط در هر بزرگنمایی دلخواه استفاده نمود. نکته قابل توجه دیگر اینکه ویژگی مذکور باعث می شود نقطه اصابت گلوله در تمام بزرگنماییها ثابت بماند. متاسفانه دیده شده است برخی دوستان این ویژگی بزرگ شدن خطوط متناظر با بزرگنمایی را در دوربینهای اروپایی ، مناسب بودن این دوربینها برای استفاده در جنگل قلمداد کرده اند که این نیز یکی از استنباطهای غلط شخصی است که در شماره قبل به آن اشاره کردیم. در اینجا این سوال پیش می آید که رسیدن به محدوده بزرگنمایی بالا و یا بالا بردن عامل بزرگنمایی تا چه حد امکان پذیر است. همه ما می دانیم که با افزایش بزرگنمایی ، میدان دید قیمت دوربین کاهش پیدا می کند. به علت ساختار دوربینهای تفنگ ، بزرگنماییهای بالا پدیده پارالاکس و خطای انطباق تصویر را به وجود می آورد. از طرفی برای تیرانداز استفاده از بزرگنماییهای مختلف و سهولت تیراندازی در فواصل مختلف امری قابل توجه می باشد. ولی تاکنون به این امر توجه کرده اید که چرا با یک دوربین تفنگ 6X بسیار راحت تر از دوربینهای با بزرگنمایی بالاتر دیگر می توانید تیراندازی کنید؟ جواب این سوال را در ادامه خواهید یافت. افزایش این محدوده یا عامل بزرگنمایی و ساخت دوربین با زوم بالا ، بدون در نظر گرفتن شرایط شبکه دوربین امکان پذیر است. به طور مثال در دوربینهای سری 4200 Elite ساخت Bushnell ، با وجود تیوب یک اینچی ، عامل بزرگنمایی ۴ وجود دارد که از نمونه های آن دوربین 1
. 5 - 6X36 و 2
. 5 -
10X50 را می توان نام برد. دوربینهای 6500 Elite دارای عامل بزرگنمایی یا زوم 6
. 5 برابر می باشند و از تیوب ۳۰ میلیمتری بهره می گیرند. از این دوربینها می توان از 2
. 5 -
16X با دهانه ۴۲ و ۵۰ میلیمتر و دوربین 4
. 5 - 30X50 نام برد که شبکه این دوربینها در قسمت SFP واقع شده است. دوربینهای IOR برای اولین بار در سال ۲۰۰۳ میلادی دوربینهای با عامل بزرگنمایی 6 برابر به بازار ارائه نمودند و این دوربینها را در بازار آمریکا معرفی کردند. این دوربینها دارای خواص سیستم اروپایی یعنی قرار گرفتن شبکه در قسمت FFP ولی با بهره گیری از تیوب ۳۵ میلیمتری طراحی شده اند. از این دوربینها می توان از مدلهایی چون
2 - 12X32 و 3 - 18X42 نام برد. همین کمپانی در سال ۲۰۰۷ دوربین تفنگ با نسبت بزرگنمایی 7X را ارائه نمود و از تیوب ۴۰ میلیمتری بهره گرفت. این دوربین با نام 7- 4
- 28X56 MX، وزنی معادل ۴۰ اونس یا ۱۱۳۵ گرم دارد که برای تفنگهای تک تیراندازی دوربرد نظامی کاربرد دارد.
و نوین در این صنعت قلمداد نمودند. در
حالیکه بسیاری از دوربینهای حرفه ای اروپایی از شبکه در FFP و عامل بزرگنمایی
۴ استفاده می کند. این دوربینها برای انواع
شرایط تیراندازی و شکار مناسب و کاربردی می باشند.
نکته بسیار مهم آنست اگر شبکه در قسمت شیئی - دوربینی با بزرگنمایی بالا قرار گیرد که عامل بزرگنمایی اش بالاتر از ۴ باشد ، شبکه در بزرگنمایی های بیشتر آنقدر بزرگ می شود که خطوط آن ممکن است برای تیرانداز مزاحمت ایجاد کند و قسمت اعظم داخل دوربین را بپوشاند و این یکی از ایراداتی که شکارچیان ایرانی از این سیستم میگیرند. حتی در دوربینهای سیستم اروپایی ،خطوط شبکه در حالت عادی نیز ضخیم تر از شبکه دوربینهای آمریکایی هستند و با افزایش بزرگنمایی بسیار پهن می شوند این همان
علتی است که بسیاری این سیستم شبکه مخصوص تیراندازی و شکاردرجنگل می دانند. از اینرو بسیاری از کارخانجات سازنده اروپایی خطوط شبکه دوربین خود را بسیار نازک طراحی کرده اند که این امر مستلزم دقت و هزینه بیشتری می باشد. برخی دیگر از دوربینهای اروپایی برای سهولت ، در مدلهای ۳۰ میلیمتری شبکه دوربین را درقسمت چشمی یا Second Image Plane همانند دوربینهای آمریکایی قرار می دهند که عملا کارآیی لازم برای تیراندازی دقیق را ندارند. شکل زیر تصویر هدف وشبکه Duplex را در یک دوربین سیستم آمریکایی در دو بزرگنمایی 3X و 9X نشان می دهد
بدیهی است اگر محدوده بزرگنمایی تغییر زیادی کند ، با تغییر نکردن شبکه نقطه اصابت گلوله در تیراندازی دقیق جابجا می شود. البته این امر برای بسیاری شکارچیان ممکن است مهم نباشد چرا که دوربین خود را تنها در یک بزرگنمایی خاص قرار می دهند.
