باروت و ساچمه تفنگ بادی
سازنده ی فشنگ بر روی هر یک از فشنگ های کارخانه ای سه مشخصه که نشان دهنده ی اندازه باروت سیاه ونمره ساچمه تفنگ بادی ومقدار کلی ساچمه تفنگ بادی آن بود علامت گذاری می کردند. آنها مقدار باروت را با مقیاس درم(برابر 3/27گندم یا یک شانزدهم اونس ویا722/1گرم)معیین میساختند. اما امروزه فقط نمره ساچمه تفنگ بادی را بر روی فشنگ می نویسند واطلاعات دیگر را در روی ورق کاغذی داخل جعبه فشنگ درج میکنند. گاهی حتی این ورقه هم دیده نمی شود و جز نمره ساچمه تفنگ بادی اطلاعات دیگری از فشنگ نمی توان یافت. میزان استاندارد خرج فشنگ نمره 12بشرح زیر است (کلمه خرج به مقدار باروت و ساچمه تفنگ بادی داخل فشنگ اطلاق می گردد.):
باروت = 6/1گرم
ساچمه تفنگ بادی = 125/1 اونس = 92/31گرم
خرج فشنگ نمره 12 معروف به اکسپرس که با نام سامی سوپر یا فشنگ با سرعت زیاد نیز مشهور است به شرح زیر می باشد:
باروت = 8/1گرم
ساچمه تفنگ بادی = 25/1درم = 325/35گرم
از مقایسه ارقام فوق معلوم می شود که فشنگ سوپر یا با سرعت زیاد با وجود آنکه بقدر 25٪ از فشنگ استاندارد بیشتر باروت دارد، فقط 11٪ ساچمه تفنگ بادی بیشتر را به هوا پرت می کند. اما در واقع فشار ونیرویی که این مقدار باروت اضافی بر ساچمه تفنگ بادی ها وارد می سازد آنها را با سرعت زیادی به جلو پرتاب می کند وهمین امر باعث می شود تعداد ساچمه تفنگ بادی ای از فشنگ سوپر که در فاصله 40متری به هدف می خورد به میزان 25٪از ساچمه تفنگ بادی عادی بیشتر باشد و بعلاوه سرعت ونیروی زیاد ساچمه تفنگ بادی ها آنها را به فاصله دورتری می کشاند و در نتیجه بر برد مفید اسلحه یعنی فاصله ای که فشنگ ها می توانند قدرت کشندگی داشته باشند می افزاید.
همین چند متر اضافه برد فشنگ های سوپر سرنوشت پرنده تیر خورده را تعیین میکند و آن را از هوا به زمین می اندازد ویا زخمی و بال شکسته فراری می دهد. توجه به این نکته در موقع شکار انواع مرغابی مهم است و فشنگ های سوپر همیشه برای شکار مرغابی مناسبند.
اما در مورد شکار پرندگان کوهی نظیر کبک و باقرقره استفاده از فشنگ های استاندارد هیچگونه عیبی ندارد جز اینکه هنگام شکار قرقاول در فاصله ی دور و شکار کبک در ارتفاعات زیاد باید از فشنگ های سوپر استفاده کرد. با وصف این در چنان مواقع هم خرج فشنگ به اندازه نصف دقتی که تیرانداز در پشت تفنگ اهمیت ندارد و دقت نشانه وی وصحت پیشگیری اوست که شانس موفقیتش را به میزان 50٪بالا می برد.
ساچمه تفنگ بادی هایی که در پر کردن فشنگ تفنگ های شکاری مورد استفاده قرار می گیرند مختلف و متنوع می باشند. کوچکترین ساچمه تفنگ بادی، ساچمه تفنگ بادی ی نمره12 می باشد که یک اونس آن، یعنی34/28گرم از آن شامل 2300عدد ساچمه تفنگ بادی ریزمی شود و بزرگترین ساچمه تفنگ بادی، ساچمه تفنگ بادی ی دو صفر مخصوص شکار بزرگ است و 130عدد از آن 453 گرم می شود.ساچمه تفنگ بادی ی دو صفر را برای شکار گوزن در فاصله ی کم وساچمه تفنگ بادی های نمره 10 تا نمره 4 را برای شکار انواع پرندگان کوهی و پرندگان آبزی نظیر انواع مرغابی و حیوانات پوستی کوچک بکار می برند.
چنین تصور می رود که انبوه خرید ساچمه تفنگ بادی - ساچمه تفنگ بادی هائی که نمره بزرگتری برای آنها قائل شده اند - تا فاصله40متری بیشتر و جای خالی بین آنها در این فاصله کمتر می باشد. ولی از طرف دیگر هرچه حجم ساچمه تفنگ بادی ها کوچکتر و وزن آنها کمتر باشد مقاومتشان در مقابل فشار هوا کمترو در نتیجه در موقع پرتاب در هوا، هرچه از دهانه لوله دورتر می شوند از قدرت وسرعت آنها بیشتر کاسته می شود. بطوریکه اگر قدرت دو فشنگ نمره ی 5/7
که ساچمه تفنگ بادی ریزی دارد و فشنگ نمره 4 که شامل ساچمه تفنگ بادی های درشتتری می شود در فاصله 40 متری با فرض اینکه سرعت اولیه ی هردو برابر باشدمقایسه کنیم متوجه می شویم که برای جانشین ساختن ضربه ای که ساچمه تفنگ بادی 4 وارد می کند باید ضربه ای معادل سه عدد ساچمه تفنگ بادی نمره 5/7 بکار ببریم.
تعداد ساچمه تفنگ بادی موجود در 25/1 اونس (معادل 325/35 گرم) خرج فشنگ نمره 12 اکسپرس بشرح زیر است:
نمره ساچمه تفنگ بادی:
5/7
6
5
4
2
تعداد ساچمه تفنگ بادی:
437
281
212
169
112
تعداد ساچمه تفنگ بادی موجود در 125/1 اونس خرج فشنگ استاندارد نمره 16 بقرار زیر است:
نمره ساچمه تفنگ بادی:
5/7
6
5
4
2
تعداد ساچمه تفنگ بادی:
394
253
191
152
101
نمره دوصفر به چهارپاره معروف است.
در بعضی از فشنگ ها ی ساچمه تفنگ بادی ای که بنام فشنگ تک گلوله معروفندفقط یک عدد ساچمه تفنگ بادی بزرگ وجود دارد که تا حد زیادی به گلوله های فشنگ گلوله زنی شباهت دارد وبرای آنکه مانند آن گلوله ها در هوا بدور خود بچرخد ومانند هسته در هوا نفوذ کند و مستقیم پیش رود در سطح خارجی آن شیارهای مارپیچی حک شده است. شکارچیان از این نوع گلوله برای شکار گوزن، خرس و گرگ استفاده می کنند.دقت این گلوله نسبتاً زیاد است و در فاصله ی نزدیک همیشه مرگ آور و خردکننده می باشد. در اینجاموارد استعمال هریک از ساچمه تفنگ بادی های فوق راهمراه با توصیه هایی در مورد نوع دهانه لوله تفنگ و نظریه شکارچیان باتجربه را درج نمودم:
1-برای شکار اردک وحشی فشنگ با سرعت زیاد نمره 4، 5 و 6 لازم است. شکارچی وقتی در حال حرکت است وبطور گذری می خواهد مرغابی را مورد هدف قرار دهد، دهانه تفنگ او باید تمام تنک باشد ولی در موقعی که از داخل پناهگاه تیراندازی می کند تفنگ سه ربع تنک مناسبتر است.(توضیح: برای آنکه از پراکندگی ساچمه تفنگ بادی های فشنگ در موقع بیرون آمدن از لوله جلوگیری کنند، قطر دهانه لوله تفنگ را نسبت به سایر قسمت های لوله آن تنگ تر در نظر می گیرند. اگر این تنگی به حداکثر میزان معمول رسیده باشد آن را فول چوک یا تمام تنک می گویند. اندازه های بزرگتر از آن به ترتیب سه ربع تنک، نیم تنک و ربع تنک می باشند.)به عقیده شکارچیان با تجربه و کارآزموده باید فشنگ های نمره 4 را برای تیر اندازی گذری و فواصل دور وفشنگ های نمره 5 و 6 را در مسافات عادی و متوسط و فشنگ نمره 5/7 را برای فواصل زدیک و یا تیراندازی از داخل پناهگاه استفاده کرد.
2- برای شکار غاز فشنگ باسرعت زیاد نمره BB و نمره های 2 و 4 لازم است. تنگی دهانه لوله تفنگ در این مورد بهتر است کامل یا به عبارت دیگر تمام تنک باشد. شکارچیان کارآزموده برای شکار غاز از فشنگ های ساچمه تفنگ بادی بزرگ لستفاده می کنند تا ساچمه تفنگ بادی ها بتوانند این پرنده ی نسبتاً تنومند را بر زمین بیندازند.اغلب شکارچیان برای تیراندازی از داخل کمین گاه از فشنگ نمره 4 استفاده می کنند تا ساچمه تفنگ بادی ها در فاصله نزدیک دارای تراکم بیشتری باشند.
3-برای شکار قرقاول فشنگ های با سرعت زیاد یا فشنگ های معمولی نمره 5 و 6 لازم است. تنگی دهانه لوله تفنگ در موقعی که در میان علف ها ی بلند مزارع به تیراندازی مسافت دور احتیاج پیدا نمی شود بهتر است سه ربع تنک باشد. شکارچیان کهنه کار عقیده دارند درحین تیراندازی و شکار در علفزار غالبا در آن به تیر اندازی مسافت دور احتیاج پیدا می شود، استفاده از فشنگ نمره 5 مناسب است اما وقتی قرقاولی را بطور عادی و یا به کمک سگ شکاری به پرواز در می آورید فشنگ نمره 6 برای شکار این پرنده فشنگ مطلوبی است. استفاده از فشنگ ساچمه تفنگ بادی درشت درموقعی که با چند نفر دیگر وبطور جمعی به شکار قرقاول می روید خیلی خطرناک است.
4- برای شکار کبک و باقرقره فشنگ های باسرعت زیاد و فشگ استاندارد نمره 5 و 6 و 5/7 و 8 لازم است. دهانه لوله تفنگ ساچمه تفنگ بادی زنی در این موارد وهنگام شکار در بوته زارها و مناطق نیمه جنگلی باید نیم تنک، ربع تنک و یا سه ربع تنک باشدولی برای زمین های باز وبدون درخت دهانه تفنگ تمام تنک مناسب می باشد. شکار چیان کهنه کار را عقیده بر این است که برای شکار پرندگان کوچکتر از قبیل کبک چیل و باقرقره باید فشنگ های ساچمه تفنگ بادی ریز را بکار برد. ولی برای صید پرندگان بزرگتر به فشنگ قوی تر و ساچمه تفنگ بادی بزرگتر نیاز است.
5-برای شکار بلدرچین فشنگ استاندارد نمره 5/7 و 8 و 9 مناسب است. دهانه لوله تفنگ باید ربع تنک یا نیم تنک باشد. شکارچیان باتجربه عقیده دارند برای شکار کاکلی در اوائل فصل شکار وقتی پرهای پرنده هنوز سبک می باشد فشنگ نمره 9 مناسب است ولی بعدها فشنگ نمره 8 تا 5/7 بهتر خواهد بود. ولی برای شکار نوع بلدرچین بزرگ فشنگ ساچمه تفنگ بادی درشت لازم می باشد.
6-برای انواع کبوتر وحشی فشنگ های با سرعت زیاد 6 ، 5/7 و 8 لازم است. دهانه لوله در این موارد باید نیم تنک باشد. به عقیده شکارچیان باتجربه، برای شکار قمری در مسافات عادی و متعارف، فشنگ سبک نمره 5/7 و 8 لازم می باشد ولی برای زدن این پرنده فشنگ نمره 6 یا 5/7 مناسب تر است. استفاده از این فشنگ ها برای شکار کبوترچاهی، فاخته و کبوتر سفیدبال نیز مناسب است.
7-برای شکار خرگوش فشنگ استاندارد ویا فشنگ با سرعت زیاد نمره 4 ، 5 و6 لازم است. دهانه تفنگ برای تیراندازی در مناطق درخت زار ربع تنک یا نیم تنک و برای زمین ها ی باز و بدون درخت تمام تنک مناسب تر می باشد. به عقیده شکارچیان با سابقه برای شکار خرگوش کوچک دم پنبه ای در فواصل عادی فشنگ سبک مفید تر است و برای شکار خرگوش های بزرگ مانند خرگوش پابرفی فشنگ های بزرگ لازم می باشد.
8-برای شکار سنجاب فشنگ با سرعت زیاد نمره 5 و 6 وتفنگی که دهانه لوله آن نیم تنک باشد مفید است. بیشتر شکارچیان نیزبرای آنکه این حیوان گران پوست را شکار کنند از این فشنگ ها استفاده می نمایند وفشنگ های قوی تر را در بیشه زار هایی که درختان بلندی دارند بکار می برند.
9-برای شکار بوقلمون وحشی(این پرنده در ایران به صورت وحشی یلفت نمی شود ولی پرندگان دیگری به نام های آهوبره یا هوبره و کبک دری در این سرزمین وجود دارند که از نظر بزرگی جثه به اندازه یک بوقلمون ماده می شوند.)فشنگ با سرعت زیاد نمره BB و نمره 2 و 4 وتفنگی که دهانه لوله آن تمام تنک باشد لازم است. انتخاب نوع فشنگ به سلیقه شخص شکارچی مربوط است. اگر او بتواند با تقلید صدای بوقلمون آن را به نزدیکی خود بکشاند فشنگ نمره 4 پرنده را به آسانی از پای در می آورد. در غیر اینصورت برای تیراندازی در فواصل دور فشنگ های نمره BB و نمره 2 مهمترین فشنگ به حساب می آیند.
10-برای شکار روباه فشنگ با سرعت زیاد نمره BB و نمره 2 وتفنگی که دهانه لوله آن تمام تنک باشد مناسب است. به عقیده شکارچیان باتجربه انتخاب هریک از فشنگ های نمره BB و نمره 2 برای شکار روباه مفید است اما باید توجه داشت که هرچه ساچمه تفنگ بادی های فشنگ ریزتر فاصله بین آنها کمتر واحتمال اصابتشان به نقاط حساس بدن حیوان بیشتر می باشد.
11-برای شکار گوزن، خرس سیاه و گرگ فشنگ با سرعت زیاد تک گلوله خاندار و فشنگ چهارپاره لازم است. اگر از فشنگ تک گلوله استفاده شود تنگی دهانه لوله در آن موثر نیست اما برای فشنگ چهارپاره بهتر است دهانه لوله تفنگ تمام تنک باشد.
منبع:
http://shayanmousavi72.blogfa.com/post/37
